Profilaktyka nowotworowa to istotny element w walce z rakiem, stanowiącym jedną z najczęstszych przyczyn zgonów na całym świecie. Wczesne wykrycie zmian patologicznych w organizmie może znacząco zwiększyć szanse na całkowite wyleczenie. Regularne badania laboratoryjne i obrazowe to klucz do identyfikacji potencjalnych zagrożeń oraz podjęcia szybkiej interwencji medycznej.
Na czym polega profilaktyka onkologiczna?
Profilaktyka onkologiczna polega na podejmowaniu działań mających na celu zarówno zapobieganie, jak i wczesne wykrywanie nowotworów. Rozróżnia się jej trzy podstawowe rodzaje:
- Profilaktyka pierwszorzędowa (I fazy) – skierowana do osób zdrowych, która ma na celu eliminację czynników ryzyka, jak również promowanie zdrowego stylu życia i regularnej aktywności fizycznej.
- Profilaktyka drugorzędowa (II fazy) – dla osób, które mają predyspozycje do zachorowania na nowotwór bądź znajdują się w grupie ryzyka (np. gdy członek rodziny chorował na raka). Istotną rolę odgrywają tu regularne badania przesiewowe, dzięki którym można wykryć chorobę jeszcze w jej początkowym stadium.
- Profilaktyka trzeciorzędowa (III fazy) – przeznaczona dla osób chorych na raka, ma na celu łagodzenie skutków choroby oraz zapobieganie jej nawrotom.
Badania rekomendowane w profilaktyce raka
Badania przesiewowe
Badania przesiewowe są zalecane poszczególnym grupom wiekowym i mają na celu wykrycie nowotworu we wczesnym stadium. Do najważniejszych z nich należą:
- mammografia – pomaga wykryć raka piersi;
- kolonoskopia i badanie krwi utajonej w kale – umożliwia wykrycie nowotworu jelita grubego;
- cytologia – wykrywa raka szyjki macicy;
- PSA całkowity – jest stosowany w celu wykrycia raka prostaty.
Badania laboratoryjne
W profilaktyce nowotworu bardzo ważne są regularnie badania laboratoryjne, takie jak:
- Morfologia – analiza składu krwi pomaga ocenić ogólny stan zdrowia oraz wykryć różnego rodzaju nieprawidłowości mogące być sygnałem rozwijającego się nowotworu, np.: trombocytoza (podwyższone poziomy płytek krwi), leukocytoza (podwyższone poziomy białych krwinek), niedokrwistość. Więcej informacji o badaniu krwi w kontekście chorób nowotworowych znajdziesz m.in. tutaj: https://www.nn.pl/blog/posts/2024/badanie_krwi_rak.html.
- Glukoza we krwi – podwyższony poziom glukozy we krwi może mieć związek z występowaniem nowotworu, zwłaszcza takiego, który wpływa na metabolizm (np. rak trzustki, wątroby, nadnerczy).
- Lipidogram – badanie profilu lipidowego jest istotne zarówno w ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, jak i w kontekście profilaktyki nowotworowej. Lipidy odgrywają znaczącą rolę w procesach zapalnych w organizmie, np. przewlekły stan zapalny wątroby może przyczyniać się do rozwoju nowotworu tego narządu.
Badania obrazowe w profilaktyce raka
W przypadku wystąpienia niepokojących objawów, takich jak: niekontrolowana utrata wagi, nietypowe krwawienia, uporczywe, przewlekłe bóle, problemy z trawieniem, warto wykonać dodatkowe badania obrazowe:
- USG – to metoda diagnostyczna, która pozwala na wczesne rozpoznawanie patologicznych zmian w tkankach piersi czy jamy brzusznej. Dzięki badaniu można wykryć nieprawidłowości np.: w trzustce, nerkach, wątrobie.
- Rezonans magnetyczny – zaawansowana metoda obrazowania, która pomaga w identyfikacji i ocenie guzów w różnych narządach, np. w wątrobie, trzustce, mózgu.
- Tomografia komputerowa – pozwala na uzyskanie szczegółowych obrazów wewnętrznych struktur ciała, co umożliwia wykrycie różnych patologii w narządach, m.in. w płucach, trzustce, nerkach, jelitach, wątrobie, mózgu.
Czy markery nowotworowe robi się profilaktycznie?
Markery nowotworowe to substancje chemiczne wytwarzane przez komórki nowotworowe lub komórki zdrowe w odpowiedzi na obecność nowotworu. Stanowią ważny element diagnostyki onkologicznej, jednak nie stosuje się ich w profilaktyce chorób nowotworowych, mimo że mogą być one częścią szerszego planu diagnostycznego u osób z grup ryzyka. Markery nowotworowe wykonuje się u pacjentów z podejrzeniem choroby nowotworowej, jak również w celu monitorowania stanu zdrowia osób leczonych onkologicznie.
*Artykuł sponsorowany